پیش‌نوشت: قصد دارم هر چند وقت یک‌بار به کمک مراجع معتبر، چیزهایی در مورد تکنولوژی و علی‌الخصوص تکنولوژی‌های مخابراتی بنویسم. آن‌چه در ادامه می‌آید مروری بر گزارشی از IHS تحت عنوان “5G Strategies” است که در آگوست 2016 منتشر شده. متن کامل گزارش را می‌توانید از این‌جا دریافت کنید.
- اپراتورها گاهی مقاومت می‌کنند. اما تکنولوژی زورش بیش‌تر است.
صنعت موبایل صنعت جوانی‌ست. با سابقه‌ترین و حرفه‌ای‌ترین نیروها توی این حوزه بیش‌تر از پانزده شانزده سال سابقه کار ندارند. البته درست‌تر است که بگوییم کسی توی مخابرات بیش‌تر از سه چهار سال سابقه کار ندارد و لااقل تا چند سال آینده هم نخواهد داشت. چرا که تکنولوژی‌ها یکی پس از دیگری می‌آیند و در عرض یکی دو سال، همه‌چیز زیر و رو می‌شود. سرعت تغییرات به حدی‌ست که گاهن اپراتورها جلوی تغییرات می‌ایستند. بعد از نسل دوم که پیش‌رفت جدی‌ای نسبت به نسل قبلی خود بود و عملن امکان تجاری شدن ماجرا را به اپراتورها داد، نسل سوم از نظر اقتصادی چیز لذیذی برای اپراتورها محسوب نمی‌شد. تجهیزات مخابراتی گران قیمت‌ند و اپراتورها دوست ندارند قبل از این‌که سود کلانی از سرمایه‌گذاری قبلی‌شان به جیب بزنند، مجبور شوند یک شبه همه‌چیز را از جا بکنند و با تجهیزات جدید جای‌گزین کنند. برای همین با فشار اپراتورها بعد از نسل سوم واژه اختصاری LTE (Long Term Evolution) متولد شد. که مفهوم‌ش برای اپراتورها این است: “هر کاری را آرام آرام می‌کنیم.” و ترجمه‌اش برای وندورها می‌شود: “باید کم کم توی پاچه‌ی اپراتورها بکنیم.”
گذشته از این‌که توی بازار موبایل همه برنده‌اند (لااقل من با اطلاعات ناقص‌م این‌طور فکر می‌کنم.)، ولی به زعم من بازهم این وندورها بودند که توانستند خودشان را به اپراتورها تحمیل کنند. درست است که توی مسیری که از 3G تا 4G طی شد، همیشه سازگاری با تجهیزات قبلی (Backward Compatibility) حفظ شد، اما توی رقابت سنگینی که بین اپراتورها شکل گرفته، آن‌ها هر روز و هر روز مجبور می‌شوند تجهیزات‌شان را با تجهیزات جدیدتر جای‌گزین کنند. بگذریم.
بگذارید یکی یکی به سراغ مهم‌ترین قسمت‌های گزارش IHS برویم. این گزارش بر مبنای اطلاعات تهیه شده از 24 ارائه‌دهنده سرویس در سراسر دنیا، تنظیم شده است.
- 5G، انقلاب یا تغییرات تدریجی؟
اکثر اپراتورها فکر می‌کنند، 5G مشابه 4G چیزی از جنس Evolution خواهد بود. مسلمن اگر در این مورد از وندورها می‌پرسیدند، نتایج به شکل دیگری می‌بود. راست‌ش با توجه به خصوصیاتی که تا الآن برای نسل پنجم مخابرات بی‌سیم تصور شده، من فکر می‌کنم اپراتورها نگاه خوش‌بینانه‌ای دارند.
یکی از مهم‌ترین تغییراتی که برای 5G تصور شده، ایجاد یک‌پارچه‌گی بین سرویس‌های مختلف است. به این معنی که گوشی شما لزومن به آنتن BTS وصل نمی‌شود و اگر در جایی شبکه تصمیم بگیرد که تماس تلفنی شما را از طریق مودم WiFi فروشگاهی که دارید از آن خرید می‌کنید، انتقال دهد، این‌کار را می‌کند. نتیجتن از این به بعد با شبکه پیچیده جدیدی سر و کار خواهیم داشت که لزومن “سلولی” نیست. بنابراین به نظر می‌رسد اطلاق واژه 5G به معنای نسل پنجم مخابرات به آن‌چیزی که داریم ازش صحبت می‌کنیم، اساسن غلط است. چرا که این شبکه جدید با چهار نسل قبلی مخابرات سیار، تفاوت ساختاری دارد و با کمی اغماض می‌توان ادعا کرد که ادامه دهنده‌ی آن‌ها نیست. لااقل امروز به نظر می‌رسد، گذر از نسل چهام و دادن آزادی عمل به تهیه کنندگان استاندارد جدید برای طراحی یک Revolution واقعی، منطقی و مقعول است.
حالا که بحث‌ش شد، اجازه بدهید توجه کسانی که به طور خاص روی تهیه‌ی اپلیکیشن‌های موبایل مطالعه می‌کنند را به ابزارهایی جلب کنم که این دسترس‌پذیری بی حد و حصر کاربران به شبکه در اختیار آن‌ها قرار خواهد داد. خبر خوش برای شما این‌که کمی بعد از 2020، همه، همه‌جا به اینترنت دسترسی دارند. خیلی بیش‌تر و با کیفیت‌تر از الآن. در QOSهای پیش‌بینی شده برای 5G، عدد 100% برای میزان دسترسی کاربران به شبکه و عدد 99.99% برای میزان برقراری موفق ارتباط کاربران به‌چشم می‌خورد.
- نوکیا، پیشتاز
گزارش IHS تأکید می‌کند که اپراتورهای سراسر دنیا فکر می‌کنند نوکیا توی تکنولوژی 5G در دنیا پیشتاز است. شاید به همین دلیل هم هست که نوکیا فایل این گزارش را برای دانلود روی صفحه اول سایت‌ش گذاشته. IHS ادعا می‌کند که به باور 79% از اپراتورها نوکیا یکی از سه فروشنده پیشتاز این حوزه است و اریکسون و هواوی با فاصله اندک آن‌ها را دنبال می‌کنند.
همین سال گذشته تمام مجموعه آزمایش‌گاه‌های تحقیقاتی Bell زیرمجموعه نوکیا شد‌ه‌اند. Bell Labs در تاریخ مخابرات و الکترونیک نقش بسیار موثری را ایفا کرده‌اند. بیش از 8 برنده‌ی جایزه‌ی نوبل و بیش از 5 برنده‌ی جایزه‌ی تورینگ، از جمله ویلیام شاکلی (مخترع ترانزیستور)، کلود شانون (پدر عصر ارتباطات و بنیان‌گذار تئوری اطلاعات و مخابرات دیجیتال) و خود آلن تورینگ (سازنده ماشین تورینگ و یکی از موثرترین افراد توی علوم کامپیوتر) و افراد خیلی بزرگ دیگری که امثال ما لیاقت شنیدن اسم خیلی‌هاشان را هرگز به دست نخواهیم آورد، توی همین آزمایش‌گاه‌ها جهان را تکان داده‌اند.
می‌خواستم بگویم که وقتی می‌گوییم Bell Labs داریم کلمه‌ی بزرگی را مزمزه می‌کنیم، اگرچه فکر می‌کنم با تعدیل چندباره‌ی نیروها و متولد شدن مراکز تحقیقاتی بزرگ دیگر، Bell Labs دیگر آن یکه‌تازی سابق را ندارد، اما بی‌تردید هم‌چنان یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین بال‌های مخابرات جهان است. و حالا نوکیا تمام این مجموعه را یک‌جا صاحب شده. باید هم پیشتاز باشد.
البته باید دقت کنیم که توی پرسش‌نامه IHS، از پاسخ‌دهندگان خواسته شده 3 اپراتور را به عنوان پیش‌تازترین‌ها انتخاب کنند. بنابراین اگرچه رتبه‌بندی ارائه شده معتبر و قابل توجه است، اما باید دقت کرد که اختلاف 42 درصدی سامسونگ با هواوی لزومن به این معنی نیست که سامسونگ با این شدت از هواوی عقب‌تر است. شاید اگر از پاسخ دهندگان خواسته می‌شد، 2 گزینه را انتخاب کنند، این شکاف بالا را بین اریکسون و هواوی می‌دیدیم. به دلیل مشابه، بر خلاف ادعای گزارش با ارزش IHS، از داده‌های این پرسش‌نامه نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد که اریکسون در رقابت تنگاتنگی با نوکیا قرار دارد.
- چه‌چیزی محرک است؟
در بخش بعدی گزارش از پاسخ‌دهندگان خواسته شده تا نظرشان در مورد محرک اصلی برای حرکت به سمت 5G را بیان کنند. 88% پاسخ‌دهندگان نقش پاسخ‌دهی فوق سریع شبکه (Ultra-low Latency) را در حرکت به سمت نسل پنجم مخابرات بی‌سیم کلیدی دانسته‌اند. افزایش بازدهی طیفی (79%)، افزایش ظرفیت شبکه (75%) و توانایی شبکه برای پشتیبانی از ارتباطات بین ماشینیِ حجیم (75%) در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
- Latency، چالش اصلی
در ادامه در مورد چالش‌برانگیزترین ویژگی‌های احتمالی نسل پنجم مخابرات سیار از نظر طراحی و پیاده‌سازی سؤال شده که باز هم پاسخ‌دهی فوق سریع شبکه از نظر آماری در صدر پاسخ‌ها قرار گرفته. از آن‌جا که در نسل پنجم مخابرات سیار قرار است شیوه‌های دسترسی به شبکه تجمیع شوند، به نظر می‌رسد پیچیدگی محاسبات جهت تخصیص منابع به شدت افزایش یابد و این یعنی افزایش Latency. شاید مطالعاتی که روی Distributed Computing وجود دارد و در حال انجام است، بتواند به رفع این مشکل کمک کند (مثل این یکی مثلن).
- و IOT
به عنوان آخرین نمودار اجازه بدهید نگاهی بیندازیم به نظر اپراتورها در مورد کلیدی‌ترین کاربردهایی (Applications) که برای نسل پنجم مخابرات سیار قابل تصور است. اینترنت اشیا در صدر. قابل توجه اپ نویس‌ها.
